W przełomowym orzeczeniu z 20 lutego 2024 roku, Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) podjął decyzję na korzyść pracownika IT z Turcji, który został dyscyplinarnie zwolniony za wysłanie e-maila z krytyką swojego przełożonego i polityki pracowniczej banku, w którym pracował. Skarga, oznaczona numerem 48340/20 (Dede), kwestionowała, czy takie działanie stanowi naruszenie prawa do wolności wypowiedzi gwarantowanego przez Konwencję.
Trybunał podkreślił, że choć treść e-maila była ostrym i sarkastycznym komentarzem, nie zawierała ona wulgaryzmów ani wyrazów nienawiści, a przedstawiona krytyka miała swoje uzasadnienie. Skarżący nie przekroczył granic dopuszczalnej krytyki, a najbardziej surowa sankcja dyscyplinarna, jaką jest zwolnienie z pracy, wydaje się w tym kontekście niewspółmierna i nieadekwatna.
Balansowanie między interesami
ETPC zwrócił uwagę na konieczność zrównoważenia sprzecznych interesów: z jednej strony, prawa pracownika do wyrażania swoich opinii, a z drugiej – interesu pracodawcy i urażonego menadżera w utrzymaniu porządku w przedsiębiorstwie. Sąd krajowy nie przeprowadził, zdaniem Trybunału, wystarczającej analizy sytuacji, nie wziął pod uwagę kontekstu, w jakim doszło do wysłania wiadomości, ani potencjalnego wpływu na działalność firmy.
Krytyka musi być merytoryczna
Wyrok podkreśla, że krytyka pracodawcy, by została uznana za dopuszczalną, musi opierać się na faktach i być pozbawiona elementów wulgarnych oraz nienawistnych. W przypadku skarżącego, jego zarzuty wobec przełożonego były konkretnymi obserwacjami, a e-mail został wysłany do ograniczonej grupy pracowników HR, co różni się od sytuacji, gdy krytyka jest publicznie rozpowszechniana.
Implikacje dla prawa pracy
Orzeczenie to stanowi istotny punkt odniesienia dla pracodawców i pracowników, przypominając o konieczności poszanowania wolności słowa pracownika, nawet w kontekście wewnętrznej krytyki w firmie. Jednocześnie wskazuje, że dyscyplinarne zwolnienie za wyrażanie opinii powinno być stosowane jako ostateczność, a nie pierwsza reakcja na niepochlebne komentarze.
Dede przeciwko Turcji – wyrok ETPC nie tylko potwierdza ochronę wolności wyrażania opinii w miejscu pracy, ale także zwraca uwagę na potrzebę bardziej proporcjonalnego podejścia do sankcji dyscyplinarnych, podkreślając, że krytyka, nawet jeśli jest niewygodna dla pracodawcy, może być cennym źródłem informacji zwrotnej.