Zmiany na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
17 listopada wchodzi w życie rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 18.10.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Na podstawie tego rozporządzenia zmianom podlegają m.in. wymogi dotyczące:
- stanowiska wyposażonego w laptop
W przypadku systemów przenośnych przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy (w szczególności laptopów) stanowisko pracy musi być wyposażone w monitor stacjonarny lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz.
- zapewnienia szkieł kontaktowych (soczewek)
Ponadto po zmianie przepisów, pracodawca będzie obowiązany zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Stan po 17 listopada
Stanowiska komputerowe utworzone po dniu wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego powinny być
tworzone według nowych zasad a stanowiska utworzone wcześniej powinny być dostosowane w terminie sześciu miesięcy do nowych wymogów bhp oraz ergonomii.
Praca wykonywana na stanowiskach wyposażonych monitor ekranowy jest coraz bardziej powszechna — co wynika z tego, że część zawodów w ramach stanowisk robotniczych jest eliminowana w związku z prowadzeniem automatyzacji produkcji, jak również pojawianiem się nowych zawodów czy specjalności. Mimo iż praca na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe przez część przedstawicieli środowisk robotniczych uważana jest za „lekką, łatwą i przyjemną” – przypominającą bardziej relaks w ergonomicznym fotelu przed komputerem, odznacza się specyficznymi dla siebie zagrożeniami w obrębie narządu wzroku oraz układu mięśniowego szkieletowego. Zwraca się uwagę na zagrożenia wynikające z warunków bhp, jak również ergonomii związanej z pracą z wykorzystaniem monitorów ekranowych. Obowiązujące ponad 20 lat przepisy, które powstawały w czasach zdominowanych przez komputery stacjonarne oraz monitory starych konstrukcji lampowych — CRT nie zostały na przestrzeni lat zaktualizowane.
Stało się zatem konieczne dostosowanie brzmienia rozporządzenia do zmian technologicznych, które nastąpiły od czasu jego wydania. W okresie obowiązywania rozporządzenia nastąpił wspomniany daleko posunięty postęp technologiczny, mający znaczący wpływ na sposób organizacji stanowisk pracy, w szczególności poprzez upowszechnienie wykorzystywania systemów przenośnych (laptopów) do wykonywania pracy. Za niezbędne uznano zatem uaktualnienie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe
Rozporządzenie wprowadza jeszcze kilka innych ciekawych rozwiązań m.in.:
- Nowe wymogi względem klawiatury
Obowiązujące przez wiele lat wymogi dotyczące klawiatur komputerowych odnoszą się do parametrów związanych z regulacją konta nachylenia, jak również odpowiedniej wysokości. Rozporządzenie zmieniające wprowadza uproszczenia względem klawiatur komputerowych, które mogą być wykorzystywane w procesach pracy, przy zachowaniu wymogu w zakresie odrębności klawiatury jako urządzenia: konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy, powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.
- Wymagania w zakresie stołu, powierzchni roboczej oraz krzesła
Rozporządzenie zmieniające wprowadza zmianę wymagań w zakresie konstrukcji stołu i powierzchni roboczej, w szczególności poprzez ich uproszczenie.
Nowy załącznik do rozporządzenia wskazuje, że konstrukcja stołu i powierzchnia robocza powinny umożliwiać ergonomiczne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury, a w szczególności powinny zapewniać:
- wystarczającą powierzchnię, gwarantującą łatwe posługiwanie się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywanie czynności związanych z pracą,
- ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
- ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.
Obowiązujące przez wiele lat przepisy rekomendowały barwę jasną stołu. Rozporządzenie zmieniające nie odnosi się już do barwy — cały czas jednak zachowano zasadę, zgodnie z którą powierzchnię blatu stołu powinna być matowa.
Ponadto pracownik powinien mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu oraz do przyjęcia wygodnej pozycji i możliwości jej zmiany podczas pracy.
- Krzesło stanowiące część komputerowego stanowiska pracy powinno posiadać nie tylko dostateczną stabilność poprzez zastosowanie co najmniej pięciu podporowej podstawy z kółkami. Krzesło powinno być właściwie wyprofilowane odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud, jak również pozwalać na właściwą regulację. Należy pamiętać, że mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
- Podnóżek bez regulacji — na życzenie. Przepisy rozporządzenia zmieniającego przewidują, że na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek. Nowe wymagania w zakresie ergonomii nie przewidują jednakowo regulacji podnóżka, w tym w zakresie jego wysokości. Zrezygnowano również z wymogów dotyczących określenia powierzchni podnóżka, jak również kwestii jego nieprzesuwania po podłodze podczas używania.
Kilka uwag o ergonomii
Ergonomia to nauka o dopasowaniu warunków pracy do możliwości i potrzeb pracownika. W pracy biurowej ergonomia ma szczególne znaczenie, ponieważ wpływa na komfort, wydajność i zdrowie pracowników. Nieprawidłowa postawa, niewystarczające oświetlenie, hałas czy stres mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak bóle kręgosłupa, nadwyrężenie wzroku, zmęczenie czy depresja. Dlatego ważne jest, aby zapewnić pracownikom odpowiednie warunki ergonomiczne, zgodnie z zasadami bhp.
Poniżej kilka podstawowych zasad ergonomii w pracy biurowej, które pomogą poprawić komfort i bezpieczeństwo pracowników. Zastosowanie tych zasad może przynieść korzyści zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika, ponieważ może zmniejszyć ryzyko chorób zawodowych, absencji, obniżenia jakości pracy czy konfliktów. Oto niektóre z nich:
- Dostosuj wysokość biurka i krzesła do swojego wzrostu i sylwetki. Biurko powinno być na takiej wysokości, abyś mógł swobodnie poruszać rękami nad klawiaturą i myszką, a krzesło powinno być na takiej wysokości, abyś mógł oprzeć stopy na podłodze lub podnóżku. Plecy powinny być proste, a ramiona rozluźnione.
- Ustaw monitor komputera na odpowiedniej odległości i wysokości. Monitor powinien być umieszczony na odległości około 50-70 cm od twoich oczu i na takiej wysokości, aby górna krawędź ekranu była na poziomie twojego wzroku lub nieco poniżej. Unikaj odblasków i oślepiania przez źródła światła naturalnego lub sztucznego.
- Zadbaj o odpowiednie oświetlenie i wentylację w pomieszczeniu biurowym. Oświetlenie powinno być jasne, ale nie rażące, a wentylacja powinna zapewniać świeże i czyste powietrze. Unikaj nadmiernego ogrzewania lub chłodzenia pomieszczenia. Używaj rolet lub żaluzji do regulacji natężenia światła słonecznego.
- Zrób regularne przerwy i ćwiczenia. Praca biurowa wymaga długiego siedzenia w jednej pozycji, co może być szkodliwe dla krążenia, mięśni i stawów. Dlatego ważne jest, aby co godzinę robić kilkuminutowe przerwy i poruszać się po biurze lub wyjść na świeże powietrze. Możesz też wykonać kilka prostych ćwiczeń rozciągających i relaksujących dla szyi, pleców, ramion i nóg.
- Zadbaj o swój stan psychiczny i emocjonalny. Praca biurowa może być stresująca i monotonna, co może wpływać negatywnie na twoje samopoczucie i motywację. Dlatego ważne jest, aby dbać o swoje hobby, pasje i relacje z innymi ludźmi. Unikaj konfliktów i napięć w pracy, a jeśli masz jakieś problemy lub trudności, nie wahaj się poprosić o pomoc lub wsparcie.
Podsumowując, ergonomia w pracy biurowej jest bardzo ważna dla zapewnienia komfortu, wydajności i zdrowia pracowników a wprowadzone zmiany regulacyjne jeszcze bardziej to potwierdzają. Warto więc stosować się do podstawowych zasad ergonomii i bhp w pracy, które mogą poprawić jakość życia i pracy. Pamiętaj, że twoje zdrowie i bezpieczeństwo są najważniejsze!