Z dniem 1 lipca 2023 r. zakończył się najdłuższy w historii Polski stan zagrożenia epidemicznego, który trwał ponad dwa lata. Był to czas wielu ograniczeń, wyzwań i zmian w życiu społecznym i zawodowym. Jedną z konsekwencji wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego było zawieszenie obowiązku okresowych badań profilaktycznych dla pracowników. Teraz kiedy sytuacja epidemiologiczna jest stabilna i bezpieczna, obowiązek ten został przywrócony. Co to oznacza dla pracodawców i pracowników? Jakie są terminy i zasady realizacji badań profilaktycznych? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w tym artykule.
Okres epidemii COVID-19 oraz stanu zagrożenia epidemicznego to czas pojawienia się szeregu przepisów szczególnych, mających również przełożenie w sferze bezpieczeństwa i higieny pracy. Wprowadzone regulacje dotyczyły również tak istotnych kwestii, jak bieżący monitoring stanu zdrowia zatrudnionych, realizowany w ramach pracowniczych profilaktycznych badań lekarskich.
Utrzymano wprawdzie w mocy obowiązek kierowania osób przyjmowanych do pracy oraz przenoszonych na inne stanowiska pracy na badania wstępne, podobnie jak obowiązek kierowania pracowników na badania kontrolne, zawieszono jednak obowiązki pracodawców związane z kierowaniem pracowników na badania okresowe — jak również obowiązki pracowników w zakresie realizacji takich badań. Źródłem zawieszenia powyższych obowiązków jest ustawa z dnia 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego znosi z dniem 1 lipca 2023 r. stan zagrożenia epidemicznego, co wiąże się z obowiązkiem wznowienia zawieszonych obowiązków związanych z okresowymi badaniami profilaktycznymi.
Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, strony stosunku pracy mają obowiązek podjąć wykonanie zawieszonych obowiązków związanych z okresowymi badaniami profilaktycznymi.
Zasadą jest podjęcie działań „niezwłocznie”. Przepis wznawiający obowiązki związane z okresowymi badaniami lekarskimi nie precyzuje obowiązku niezwłoczności. Kierując się jednak definicją wynikającą ze słownika języka polskiego PWN nożna przyjąć, że obowiązki zarówno pracodawcy, jak i również pracowników, związane z badaniami profilaktycznymi powinny być zrealizowane „w jak najkrótszym czasie” – bez zbędnej zwłoki.
Wznawiając okresowe badania profilaktyczne, pracodawca powinien mieć na względzie to, że część pracowników to osoby starsze, część wykonuje prace na stanowiskach robotniczych w tym zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych. Jeszcze inni mogą wykonywać prace przy urządzeniach technicznych w rozumieniu przepisów o dozorze technicznym. Pracownicy zakładu mogą również świadczyć prace wymagające pełnej sprawności psychofizycznej. Do tego dochodzą pracownicy pracujący w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, promieniowania itp.
Otrzymanie skierowania na badania profilaktyczne z określonym przedziałem czasu, jaki pracownik ma na realizację badania, oznacza obowiązek udania się do lekarza medycyny pracy, z którym pracodawca ma podpisaną umowę w celu przeprowadzenia badań.
Trzeba pamiętać, że zakres wznowionych okresowych badań profilaktycznych wyznacza nie pracodawca w skierowaniu, czy w jakimkolwiek piśmie załączonym do skierowania. Właściwym do określenia zakresu badań profilaktycznych, w tym ewentualnego zlecenia badań dodatkowych jest wyłącznie lekarz przeprowadzający badanie.
Badania medycyny pracy są ważne nie tylko dla pracowników, ale także dla pracodawców. Dzięki nim pracodawca może zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zmniejszyć ryzyko wypadków i chorób zawodowych, a tym samym obniżyć koszty związane z absencją chorobową i rentami. Badania medycyny pracy są także korzystne dla społeczeństwa, ponieważ przyczyniają się do poprawy jakości życia i zdrowia ludzi pracujących.
Nie zwlekaj z wykonaniem badań profilaktycznych, jeśli termin ich upłynął w czasie pandemii. Musisz dostarczyć zaświadczenie lekarskie do końca roku, inaczej nie będziesz mógł wykonywać swojej pracy. To ważne dla Twojego zdrowia i bezpieczeństwa.