Wymóg zgody na wykorzystywanie wizerunku
Pracodawcy nie mogą wykorzystywać wizerunku zatrudnionych osób bez ich zgody, co wynika nie tylko z przepisów unijnych dotyczących ochrony danych osobowych, ale również z krajowego prawa autorskiego. Prawnicy zwracają uwagę na szereg obszarów, w których działania firm mogą naruszać prawo, takich jak rekrutacja, monitoring jakości pracy, czy biały wywiad. Do tych obszarów wkrótce dołączy także ochrona sygnalistów i umiejętne oddzielanie danych osobowych pracowników zgłaszających naruszenia prawa od samego zgłoszenia.
Regulacje unijne i krajowe
Na gruncie unijnym mowa jest o rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych (RODO). RODO przewiduje możliwość regulacji przetwarzania danych osobowych pracowników w kontekście zatrudnienia w prawie wewnętrznym. Polski ustawodawca wprowadził odpowiednie przepisy w kodeksie pracy, chcąc zapewnić podwyższoną ochronę pracownikom ze względu na dysproporcję sił między nimi a pracodawcami.
Przetwarzanie danych osobowych pracowników
Art. 88 ust. 1 RODO stanowi, że państwa członkowskie mogą wprowadzać bardziej szczegółowe przepisy chroniące prawa i wolności w przypadku przetwarzania danych osobowych pracowników w związku z zatrudnieniem. Dotyczy to m.in. rekrutacji, zarządzania, organizacji pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony własności pracodawcy, a także zakończenia stosunku pracy.
W polskim kodeksie pracy, przepisy regulują, jakich danych osobowych może żądać pracodawca od kandydata do pracy oraz od pracownika, oraz w jakich przypadkach wymagana jest zgoda na przetwarzanie tych danych. Dotyczy to także zasad monitoringu w zakładzie pracy oraz kontroli trzeźwości pracowników.
Bezpieczeństwo danych a ryzyko naruszeń prawa
Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu to zadanie, które wymaga od pracodawców bieżącego śledzenia zmian w prawie zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim. Aktualnym wyzwaniem jest wdrożenie regulacji dotyczących ochrony sygnalistów. Firmy zatrudniające co najmniej 50 osób mają czas do 24 września na wdrożenie wewnętrznych procedur zgodnych z nowymi przepisami.
Wykorzystanie sztucznej inteligencji w środowisku pracy
Coraz częściej narzędzia AI są stosowane przez pracodawców do wsparcia procesów rekrutacyjnych czy oceny pracowników. Jednak niekontrolowane wykorzystywanie AI może prowadzić do naruszeń praw i wolności pracowników. Dlatego pierwszy na świecie akt prawny kompleksowo regulujący korzystanie ze sztucznej inteligencji – AI Act – ogranicza możliwość stosowania takich narzędzi również w stosunkach pracy.
Wyzwania w zakresie prawa pracy
Prawnicy wskazują trzy główne obszary prawa pracy, które mogą prowadzić do naruszeń: pozyskiwanie danych w związku z kontrolą czasu i jakości pracy, kontrola trzeźwości, oraz monitoring i wideo monitoring. Pracodawcy często chcą monitorować efektywność pracowników, co może prowadzić do pozyskiwania danych dotyczących życia prywatnego pracownika.
Bezpieczeństwo danych w dużych firmach
Duże firmy, posiadające olbrzymie ilości danych osobowych, muszą szczególnie dbać o ich bezpieczeństwo. Przepisy wymagają, aby do przetwarzania danych szczególnych kategorii dopuszczane były wyłącznie osoby posiadające pisemne upoważnienie od pracodawcy oraz zobowiązane do zachowania tajemnicy.
Wykorzystanie wizerunku pracowników
Pracodawcy nie mogą wykorzystywać wizerunku pracowników bez ich zgody, nawet w celach marketingowych czy budowania wizerunku firmy. Wizerunek pracownika to także dane osobowe, dlatego konieczne jest uzyskanie zgody na jego wykorzystanie, z określeniem celu i zakresu eksploatacji.
Ochrona danych osobowych sygnalistów
Najnowsza zmiana prawa dotycząca ochrony danych osobowych obejmuje ustawę o ochronie sygnalistów. Pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia poufności tożsamości sygnalistów, aby chronić ich przed negatywnymi konsekwencjami zgłoszeń. Przepisy zobowiązują osoby obsługujące zgłoszenia do zachowania tajemnicy, także po ustaniu stosunku pracy.